Kuru meyve ihracatında kara sezon

Türkiye'nin önde gelen geleneksel tarım ürünleri olan çekirdeksiz kuru üzüm, kuru incir ve kuru kayısı ihracatında alarm zilleri çalıyor. İhracat miktarı da gelirleri de sert düşerken, sektör temsilcileri bu gerilemenin ardında küresel iklim değişikliği, rekolte düşüşü ve artan birim fiyatların etkili olduğunu belirtiyor.

ÜZÜMDE YÜZDE 30'LUK GERİLEME

Türkiye’nin kuru meyve ihracatında lider ürünü olan çekirdeksiz kuru üzüm, son bir yılda önemli bir daralma yaşadı. 2023-2024 sezonunda 1 Eylül – 11 Ekim 2024 tarihleri arasında 27 bin ton ihracat karşılığında 91,7 milyon dolar gelir elde edilirken, bu yılın aynı döneminde ihracat 18 bin 928 tona geriledi. Gelir ise 67,6 milyon dolarda kaldı. Böylece miktar bazında yüzde 30, değer bazında yüzde 26 oranında düşüş yaşandı.

KURU KAYISIDA SERT DÜŞÜŞ

Kuru kayısı ihracatında da benzer bir tablo yaşandı. 2023’ün 1 Ağustos – 11 Ekim döneminde 19 bin 947 ton ihracat yapılırken, 98,9 milyon dolar gelir elde edilmişti. Bu yıl aynı dönemde sadece 7 bin ton ihracat gerçekleşirken, gelir 57 milyon dolara geriledi. Rakamlar miktar bazında yüzde 64, değer bazında ise yüzde 42 oranında düşüşe işaret etti.

İNCİRDE MİKTAR DÜŞTÜ GELİR ARTTI

Kuru incir ihracatında ise miktar gerilerken, gelirde kısmi artış yaşandı. 2023 sezonunda 6 Ekim 2023 – 11 Ekim 2024 arasında 71 bin ton ihracat karşılığı 341,6 milyon dolar gelir elde edilen kuru incirde 2024-2025 döneminde ise 25 Eylül 2024 – 11 Ekim 2025 tarihleri arasında 61 bin tonluk ihracata karşılık 368,2 milyon dolar gelir sağlandı. Miktar yüzde 14 azalırken, birim fiyat artışı sayesinde döviz geliri yüzde 8 yükseldi.

SEKTÖRDE ENDİŞE HAKİM

Kuru meyve ihracatındaki bu gerilemeye; iklim değişikliğinin yol açtığı üretim dengesizlikleri, rekolte kayıpları, kalıntı sorunu gibi faktörler gerekçe gösteriliyor. Sektör temsilcileri, sezonun kalan bölümünde tabloyu iyileştirmenin zor olduğunu belirtiyor. Üreticiler, fiyatların maliyetleri karşılamadığını dile getirirken; ihracatçılar ise yüksek faiz–düşük kur politikası nedeniyle finansmana erişimde zorlandıklarını, bunun da pazar kayıplarına yol açtığını vurguluyor.

Türkiye’nin dünya çapında rakipsiz olduğu kuru incir ve kayısıda da fiyat baskısı artıyor. ABD pazarında ton fiyatı 8 bin doların üzerine çıkan kuru kayısıda, alıcıların yüksek fiyat  gerekçesiyle ürünü raftan geri çekmeye kadar varan tepkiler gösterdiği ifade ediliyor. Bu gelişmeler, Türkiye’nin geleneksel üç tarım ürününde de zorlu bir dönemin habercisi olarak değerlendiriliyor.