Maliye, KURGAN ile 7/24 işletmenin içine girecek

Hazine ve Maliye Bakanlığı tarafından 1 Ekim 2025 tarihi itibarıyla uygulanmasına başlanan Kuruluş Gözetimli Analiz Sistemi (KURGAN) ve Vergi Denetim ve Analiz Sistemi (VEDAS) Türkiye’de faaliyet gösteren her ölçekteki işletmelerin, ortaklarının ve yetkililerinin vergi denetiminde yepyeni bir dönemin başlangıcı oldu.

Yapay zekâ tabanlı olarak sahte belge kullanan ve düzenlenleyenlerin takibi ve cezalandırılmasında mali sistemi değiştirecek kurallar getiren uygulamanın tüm yönleri; İzmir Serbest Bölgesi ve Menemen Ticaret Odası’nın iş birliği ile düzenlenen konferansta detayları ele alındı.  

MALİ MÜŞAVİRLERDEN YOĞUN İLGİ  

İzmir Serbest Bölgesi (İZBAŞ) Mali ve Mevzuat Danışmanı Prof. Dr. Keramettin Tezcan’ın konuşmacı olduğu konferans, işletme sahipleri ve mali müşavirlerden yoğun ilgi gördü. Türkiye’nin önde gelen mali hukukçuları arasında yer alan Tezcan, KURGAN’ın temel felsefesinin mükelleflerleri “riskli” olarak etiketlemek değil; mal ve hizmet alışverişi gibi işlemlere bir risk puanı atamak olduğunu ve bir erken uyarı sistemi olarak sinyal verdiğini belirtti.

Sistemin, alıcı veya satıcıya risk puanı atamadığını, bunun yerine çok sayıda veri kaynağını analiz ederek işlemin kendisinin ne kadar riskli olduğunu hesapladığını vurgulayan Keramettin Tezcan, “İşletme sahiplerimiz ve mali müşavirlerimizin, geride kalan bir ayı aşkın sürede KURGAN ve kısa adı VEDAS olan Vergi Denetimi ve Analiz Sistemi ile ilgili olarak yeterli bilgi sahibi olmadığını görüyoruz. Bu yeni dönem, Türkiye’nin de içinde olduğu OECD ülkelerinin tümünde uygulanmaya başlanan bir sistemler bütününün ülkemizdeki uygulamasıdır. Ayrıca ülkemizin gri listeye dönmemek için gerekli koşullar arasında yer almaktadır. Sistemin temel amacı, vergiye gönüllü uyumun artırılmasıdır.” dedi.  

VERİLERE ANLIK ERİŞİM      

KURGAN’ın, e-belge gibi anlık verilere erişerek çalışmak üzere tasarlandığına işaret eden Tezcan, mükelleflerin bilgi isteme yazılarına verdiği cevapların da doğrudan risk analiz sisteminin bir girdisi olarak kullanıldığını ve denetim planlarını dinamik olarak etkilediğini kaydetti.

Sistemin doğru anlaşılmasının büyük önem taşıdığını sözlerine ekleyen Prof. Dr. Keramettin Tezcan şu değerlendirmeyi yaptı: “KURGAN, tek başına bir yazılım projesi değildir. Sahte belge düzenlemenin ‘öncül suç’ sayılması, vergi incelemesi ile vergi suçu soruşturmasının birbirinden ayrılması gibi mevzuat değişiklikleri ve denetim süreçlerini hızlandıran Rapor Otomasyon Sistemi gibi teknolojik yeniliklerle birlikte bütüncül bir stratejinin parçasını oluşturmaktadır. Sistemin çok sayıda kriterden oluşan analiz tarafı, işlem risklerini ölçmektedir. İşlemlerin gerçeklikten uzak olması, miktar veya mahiyet itibariyle gerçek durumu doğru yansıtmaması en temel işlem risklerini barındırmaktadır. Ayrıca mükelleflerin ilişkili mükelleflerle emsaline aykırı düşecek şekilde mal veya hizmet alım veya satımında bulunması da riskli bir işlemdir. Sistem şimdilik işlemlerin gerçekliğine odaklı analizler yürütmektedir. KURGAN, mümkün olan en kısa sürede sahte belgeyi tespit etmeye çalışır. Cari denetimlerin yapılmasına imkân sağlaması ve bilgi isteme yazıları ile mükelleflere risk durumlarına yönelik sinyalleme yapan bir uygulamadır. Böylece sadece yüksek risk skoru taşıyan sınırlı sayıdaki işleme odaklanılır. Bir yandan mükelleflere de kendi risk durumları ile ilgili değerlendirme yapma imkânı sağlamaktadır. Elektronik ortamda yapay zekâya dayalı vergi denetiminde ‘KURGAN’, ‘VİZ’ ve ‘Dijital İzler ve Veri Madenciliği’ kullanımı; vergi mahremiyeti, kişisel verilerin kullanılması ve Anayasa’nın ticaretin serbestliğini koruyan hükümleri açısından sorunsallık teşkil ediyor.”

Konferansın sonunda Menemen Ticaret Odası Yönetim Kurulu Başkanı İzzet Süsoy ve İZBAŞ Yönetim Kurulu Başkanı Eyüp Sevimli tarafından Keramettin Tezcan’a Atatürk portresi takdim edildi.